ریاضی - فنی مهندسی >> مهندسی شهرسازی
هدف 

در سال 1400هجري شمسي ، جمعيت كشور ما به 120 ميليون نفر خواهد رسيد كه 80 درصد اين 120 ميليوننفر در شهرها ساكن مي?شوند يعني حدود 17 سال ديگر كشور ايران حدود 96 ميليونشهرنشين خواهد داشت. حال سوال اينجاست كه آيا براي اسكان و فراهم نمودن امكاناتاقتصادي، اجتماعي و فرهنگي اين 96 ميليون نفر برنامه ريزي كرده ايم؟ در حال حاضرچطور؟ آيا شهرهاي ما از حداقل استانداردهاي جهان برخوردارند؟ براستي چه افرادي ميتوانند طرحي جامع براي شهرها و شهرك ها ارائه دهند و در آرامش روحي و جسميشهرنشينان نقش موثري داشته باشند؟

بدون شك چنين كاري از از عهده متخصصان يكرشته برنمي آيد بلكه براي ساماندهي يك شهر نياز به همكاري و همفكري اقتصاددانان ،جامعه?شناسان ، معماران ، مهندسان عمران ، جغرافي دانان و كارشناسان رشته هاي متعددديگر است .

در اين ميان متخصص شهرسازي ?به عنوان سياستگذار و مدير متخصصانفوق ، نقش بسيار مهمي را بر عهده دارد. متخصص شهرسازي فردي است كه مي تواند درزمينه طراحي شهري يا برنامه ريزي شهري فعاليت كرده و عامل توسعه شهريشود.

كارشناسي شهرسازي عبارت است از مجموعه آگاهي‌هاي علمي، فني در سطحآموزش‌هاي عمومي حرفه شهرسازي. دانش‌آموختگان اين دوره قدرت اجرايي طرح سكونتگاههاي شهري و يا در حال شهري شدن را در چارچوب آموخته‌هاي خود دارا بوده و آمادگيلازم را در تهيه طرح‌هاي شهري با گروههاي تخصصي خواهند داشت. 

كارشناسانشهرسازي با توجه به آموخته‌هاي خود مي‌توانند در نهادهاي مختلف شهرسازي كشور ماننددفاتر شهرسازي و فني شهرداري‌ها، دفاتر فني وزارت كشور، ادارات كل مسكن و شهرسازي ،كارشناسي دادگستري و ... به كار پردازند. 

ماهيت

شهرسازي علمي است كه به بررسي كليه تحولاتاجتماعي، اقتصادي، سياسي و فيزيكي يك شهر مي‌پردازد و تلاش مي‌كند كه روابط موجوددر يك شهر را در قالب يك نظام هماهنگ، مديريت و سازماندهي كند و متخصص شهرسازي نيزكسي است كه با مطالعه و بررسي روابط اجتماعي، اقتصادي، سياسي و فرهنگي حاكم بر شهر،برنامه‌اي بسامان و مطبوع براي يك شهر ارائه دهد. برنامه‌اي كه تصويرگر سيماي شهردر آينده است.

ما واقعيتي بيروني تحت عنوان شهرسازي نداريم. يعني؛ هيچدستگاه واحد يا نهاد اجتماعي توان طراحي و ساخت پديده‌اي به بزرگي شهر را ندارد. بنابراين كلمه شهرسازي از نظر مفهومي، معنا ندارد و ما معادل آن را نيز در زبانهايخارجي نداريم و به جاي آن از عنوان هاي برنامه‌ريزي شهري و طراحي شهري استفادهمي‌كنيم؛ چرا كه شهر را مي‌توان برنامه‌ريزي كرد يا بخش‌هايي از آن را طراحي نمود. يعني مدل فيزيكي آن را ايجاد كرد. اما كسي نمي‌تواند مسؤوليت ساخت پديده پيچيده‌ايمثل شهر را بر عهده بگيرد. به همين دليل عنوان شهرسازي درست نيست و در شوراي عاليبرنامه‌ريزي وزارت علوم نيز نام اين رشته برنامه‌ريزي شهري و منطقه‌ايمي‌باشد.

در اين رشته حداقل 6 محور اصلي وجود دارد كهدر برنامه‌ريزي و طراحي شهر سرنوشت‌ساز است. اين 6 محور عبارتند از : 

1- برنامه‌ريزي شهري كه عمدتا بر روي كاربري اراضي متمركز است. يعني؛ بررسي مي‌كند كه ما چگونه فضا و پهنه شهر را به فعاليت‌هاي مختلف اعم ازصنعتي ، تجاري و مسكوني‌ اختصاص دهيم.

2- برنامه‌ريزي حمل و نقل

3- برنامه‌ريزي اقتصادي و اجتماعي ؛ چون در شهر تنها موضوع مورد بررسي فيزيك شهر نيستبلكه مساله مهم ، جامعه شهري و انسانهايي هستند كه در اين محيط زندگي مي‌كنند. بهعبارت ديگر براي اقشار مختلف كه داراي امكانات اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي هستند يابراي اقوام مختلفي كه در مكانهاي مختلف يك شهر زندگي مي‌كنند بايد برنامه‌ريزيشود. 

4- برنامه‌ريزي شبكه‌هاي زيرساختي مثل آب، برق و تلفن. 

5- برنامه‌ريزي محيط زيست كه به بررسي خطرات محيط زيست مثل سيل و زلزله مي‌پردازد وبراي مقابله با اين سوانح برنامه‌ريزي مي‌كند و تاثيرات سوئي كه انسان بر محيط زيستمي‌گذارد و ظرفيت‌هاي محيطي را مطالعه مي‌كند. 

6- طراحي شهري كه به طراحيسه‌بعدي شهر پرداخته و محور توجه آن مناسبات انسان با محيط فيزيكي خود است. در واقعدر طراحي شهري انسان با تمام خصوصيات جسمي، روحي و معنويش مطرح است و هدف آن نيزارتقاي كيفيت شهر مي‌باشد.
تركيب اين 6 دانش، متخصصان را قادر مي‌سازند كهتماميت پديده شهر را مورد شناسايي قرار دهند و براي هدايت و كنترل توسعه آن تلاشنمايند. 

شهرسازي يك رشته چند بعدي و ميان رشته‌اي است و دانشجوي اين رشتهدروس متعددي در زمينه جامعه‌شناسي شهري، اقتصاد شهري، برنامه‌ريزي شهري، توسعه شهريو طراحي شهري مي‌گذارند و اطلاعات مورد نياز را در زمينه ادراك فضاي شهري، تشخيصنيازهاي جمعيتي، امكانات برنامه‌ريزي و تنظيم كاربري‌ها بر اساس نيازها را در حدتوسعه روستايي و شهرهاي كوچك به دست مي‌آورد.

توانايي‌هاي مورد نياز و قابل توصيه 

اينكه دانشجويرشته شهرسازي بايد اطلاعات عمومي خوبي داشته باشد و در دانشگاه نيز به اين اطلاعاتعمق و وسعت بيشتري ببخشد. 

رشته شهرسازي نياز به مطالعه زياد، كارهاي فيزيكيگسترده و برداشتهاي ميداني بسيار دارد، به همين دليل دانشجو بايد وقت زيادي را بهآن اختصاص دهد. همچنين بايد قدرت تحليل بالايي داشته و در طراحي زبردست باشد. بخصوصدانشجويان رشته كارشناسي ارشد طراحي شهري كه بايد در طراحي توانا باشند براي هميندر آزمون كارشناسي ارشد اين رشته امتحان طراحي گرفته مي‌شود.

دانشجوي اينرشته بايد با طراحي و مفاهيم هنري مثل روانشناسي رنگها آشنا باشد و در عين حال بهمفاهيم تكنيكي و اصول فني كار مثل نقشه‌برداري، رسم فني، پرسپكتيو، هندسه فضايي،مدلسازي، رياضي و وسايل انساني و اجتماعي مثل مباني جامعه‌شناسي علاقه‌مند باشد وبداند كه در طي تحصيل بايد كارهاي تحقيقاتي و عملي بسياري انجامدهد. 


در سطح كارشناسي دانشجوي شهرسازي بايد ديد هندسي و درك فضا داشتهباشد و بتواند در طراحي ، فضا را به صورت دو بعدي و سه بعدي تصوير كند همچنين بايددر رياضيات بويژه آمار مسلط باشد چون جمع‌آوري و تحليل اطلاعات تحقيقات اين رشته،نياز به آمار و تحليل آماري دارد و در نهايت تسلط به زبان انگليسي و آشنايي باكامپيوتر در دنياي امروز عامل مهمي در موفقيت يك دانشجو است.

وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر

رشته شهرسازي تاسال 79 تنها در مقطع كارشناسي ارشد و دكتري ارائه مي‌شد. اما در سال 79 اين رشته ازبين داوطلبان گروه رياضي براي مقطع كارشناسي، دانشجو پذيرفت. 

در آزمونكارشناسي ارشد رشته شهرسازي گرايش برنامه‌ريزي شهري و منطقه‌اي فارغ‌التحصيلانمهندسي عمران، جغرافيا، اقتصاد، نقشه‌برداري، معماري، علوم اجتماعي و مرمت و احيايبناهاي تاريخي مي‌توانند شركت كنند. فارغ‌التحصيلاني كه هركدام پيش‌زمينه ذهنيمتفاوتي دارند و همه در يك سطح از همه چيز آگاه نيستند براي مثال ليسانس رشتهاقتصاد وقتي وارد رشته شهرسازي مي‌شود از پرسپكتيو اطلاعات لازم را ندارد ياكارشناس مهندسي عمران از اقتصاد چيز زيادي نمي‌داند. براي همين دانشجويانفوق‌ليسانس اين رشته به مدت دو ترم، يعني يكسال پيش‌‌نياز مي‌گذرانند تا بتوانند بهيك سطح همگون برسند و در نيم سال سوم درسهاي تخصصي ارائه خواهد شد. حال اگرفارغ‌التحصيلان ليسانس شهرسازي وارد دوره كارشناسي ارشد اين رشته شوند، اطلاعاتمورد نياز را در حد پايه خواهند داشت و مي‌توانند در دوره فوق‌ليسانس به صورتتخصصي‌تر كار كنند و اين دوره را در زماني كوتاهتر به پايان برسانند.

آينده شغلي و بازار كار
رشته شهرسازي در سال 79 اوليندانشجويان كارشناسي خود را پذيرفت. به گفته استادان شهرسازي چون در حال حاضر كشورما تعداد زيادي شهر دارد و تمامي اين شهرها نياز به توسعه ، طراحي و برنامه‌ريزيشهري دارند، فرصت‌هاي شغلي مناسبي براي كارشناسان شهرسازي موجوداست. 

درحالي كه شهرنشيني و شهرسازي در كشور ما رو به گشترش است، ما باكمبود كارشناسان شهرسازي روبرو هستيم. به همين دليل در شهرداري‌ها، سازمان‌ها ووزارتخانه‌هاي مربوط به جاي كارشناس شهرسازي از كارشناسان جانبي مثل مهندس عمران،معمار، نقشه‌بردار، تكنسين معماري و تكنسين عمران استفاده مي‌كنند. در صورتي كه اينافراد تخصص لازم را در زمينه توسعه شهري و كنترل مديريت شهري ندارند و نمي‌توانندمثل يك كارشناس شهرسازي طرح جامع را متوجه شده و آن را به نحو احسن پياده كنند ياطرح تفصيلي و طرحهاي توسعه و عمران شهري تهيه نمايند. به عبارت ديگر يك كارشناسشهرسازي مي‌تواند طرح تفكيك اراضي، طرحهاي آماده‌سازي، طرحهاي هادي روستا و طرحهايهدايت كننده توسعه را در شهرهاي كوچك و روستاها تهيه كند. 

پيش بيني وضعيت آينده اين رشته در ايران 

دنيا به سويجهان شهري پيش مي‌رود؛ يعني به مرور روستاها از بين مي‌روند و جهان به يك شهر بزرگتبديل مي‌شود و اين به معناي آينده‌اي روشن و درخشان براي فارغ‌التحصيلان رشتهشهرسازي است. هرچند در كشور ما هنوز توانايي‌هاي فارغ‌التحصيلان شهرسازي شناختهنشده است. مثلا يك فارغ‌التحصيل برنامه‌ريزي شهري مي‌تواند نيازسنجي و امكان‌سنجيكند كه چه مكاني براي سرريزش جمعيت شهر تهران مناسب است؟ يا در كجا مي‌توان يك شهريا شهرك جديد ساخت‌؟

البته اين عدم آشنايي مسؤولان باعث بيكاريفارغ‌التحصيلان كارشناسي ارشد شهرسازي نشده است؛ بلكه آنها مي‌توانند در بخش‌هايدولتي در سازمان مديريت برنامه‌ريزي، وزارت مسكن و شهرسازي، شهرداري‌ها، وزارت كشورو استانداري‌ها و در بخش خصوصي در شركت‌هاي مهندسي مشاور فعاليت كنند.

اگرما بخواهيم به قافله توسعه جهاني نزديك شويم بايد بحث برنامه‌ريزي را باور داشته ودر اين زمينه سرمايه‌گذاري نماييم تا بتوانيم مثل كشور كره با استفاده از منافعبرنامه‌ريزي ، عقب‌ماندگي خود را جبران كنيم. اما متاسفانه در حال حاضر توانايي‌هايمتخصصان اين رشته در فرهنگ عمومي جامعه شناخته شده نيست و مسؤولان بين معماري وشهرسازي تمايزي قائل نمي‌شوند. در حالي كه دانش معماران در حد بنا است و آنها درمقياس كلان مداخله نمي‌كنند يعني؛ يك شهر يا يك منطقه را با تمامي‌ ويژگي‌ها وخصوصيات اجتماعي، انساني ، اقتصادي ، فرهنگي و فيزيكي آن مطالعه نمي‌كنند و به هميندليل نمي‌توانند در برنامه‌ريزي يا طراحي شهري موفق باشند.

دروس پايه رشته شهرسازي

درآمدي بر شهرشناسي - مبانيجامعه شناسي
درك و بيان محيط شهري -  مباني جغرافيا
مباني اقتصاد- بوم شناسيطبيعي و انساني
كاربرد هندسه در شهرسازي - كارگاه بيان تصويري 1و2
كاربردرياضيات در شهرسازي  - زبان تخصصي
دروس اصلي رشتهشهرسازي

كاربرد رايانه در شهرسازي - كاربرد نقشه برداري
تاريخ وفرهنگ شهرنشيني جهان - تاريخ و فرهنگ شهرنشيني جهان
مباني مهندسي شبكه حمل ونقل - آشنايي با مبناي معماري و ساختمان
مباني مهندسي تاسيسات شهري - كارگاه مهندسيشبكه حمل ونقل
طراحي و كاربرد نظام اطلاعات  - كارگاه مهندسي تاسيساتشهري
آمار و روش هاي كمي در شهرسازي - آشنايي با مصالح و ساخت
جغرافياي شهري -  اقتصاد شهري
كارگاه مطالعات شهري  - حقوق و قوانين شهري

دروس اختصاصي رشته شهرسازي

مباني و روش هاي برنامهريزي شهري - مباني و روش هاي طراحي شهري
كارگاه برنامه ريزي شهري - كارگاه طراحيشهري
مباني و روش هاي برنامه ريزي مسكن - كارگاه برنامه ريزي مسكن
مديريت وسازمان اجرايي شهري - كارگاه طرح هاي اجرايي
شناخت فضاهاي شهري ايران  - روشتحقيق در شهرسازي
كارگاه آماده سازي زمين - كارگاه برداشت كاربردي

طرح نهايي 

+ نوشته شـــده در شنبه 3 فروردين 1392برچسب:,
ساعــت22:3 تــوسط سرباز امام |
طبقه بندی: <-CategoryName->
برچسب ها: <-TagName->
صفحه قبل 1 صفحه بعد